รากผมอักเสบ สัญญาณเตือนเรื่องปัญหาเส้นผมที่ไม่ควรมองข้าม

รากผมเป็นส่วนประกอบที่มีความสำคัญต่อเส้นผมเป็นอย่างมาก แต่ก็เป็นส่วนที่ไม่ได้ถูกให้ความสำคัญมากเท่ากับเส้นผม เนื่องจากตำแหน่งของรากผมนั้นอยู่ลึกลงไปใต้ชั้นผิวหนังของศีรษะ เมื่อรากผมขาดการดูแลและบำรุงอย่างถูกวิธีอาจส่งผลให้เกิดปัญหาที่เรียกว่า รากผมอักเสบ เกิดขึ้นได้ ยิ่งปล่อยให้การอักเสบเกิดขึ้นนานยิ่งมีผลต่อการเกิดโรคเกี่ยวกับเส้นผม หรือนำไปสู่ภาวะผมบางได้ ดังนั้นวันนี้หมอเลยอยากชวนทุกคนมาทำความรู้จักกับอาการรากผมอักเสบ วิธีรักษา และแนวทางการป้องกันรากผมอักเสบกันค่ะ

รากผมอักเสบ เกิดจากอะไร

เพื่อให้รู้ถึงวิธีแก้ก็ต้องรู้ต้นตอกันก่อนค่ะ สำหรับสาเหตุรากผมอักเสบนั้นมีจากหลายปัจจัยด้วยกัน แต่โดยภาพรวมแล้วความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับรากผมนั้นล้วนมาจากพฤติกรรมของตัวเราเองค่ะ แต่อาจจะเกิดขึ้นแบบไม่รู้ตัว ซึ่งสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดปัญหารากผมอักเสบ คือ

1. การติดเชื้อ

สาเหตุแรกคือภาวะของการติดเชื้อที่เกิดขึ้นจากการไม่รักษาความสะอาด เช่น ไม่สระผมเป็นเวลาหลายวันจนเกิดการสะสมของสิ่งสกปรกและทำให้เชื้อโรคเติบโตในรูขุมขน การติดเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อไวรัสซึ่งอาจมาจากขนของสัตว์เลี้ยง การใช้สระว่ายน้ำที่ไม่ได้รับการทำความสะอาดร่วมกับผู้อื่นจนเกิดการสะสมของสิ่งสกปรกค่ะ

2. ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน

สำหรับสาเหตุรากผมอักเสบนี้เกิดขึ้นกับผู้ที่มีความเจ็บป่วยของร่างกาย และเป็นโรคที่ทำให้ระบบการทำงานของภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น โรคภูมิแพ้ และโรคภูมิต้านทานตนเอง หรือที่เรียกว่าโรคแพ้ภูมิตัวเอง ทั้งสองโรคนี้หากอยู่ในภาวะที่มีความรุนแรงของโรคมากจะส่งผลให้มีความผิดปกติได้หลายส่วนของร่างกายซึ่งรากผมก็จะได้รับผลกระทบไปด้วยจนเกิดการอักเสบตามมา และในบางคนอาจมีภาวะของโรคผมร่วงเป็นหย่อมร่วมด้วยได้ค่ะ

3. อาการระคายเคืองจากสารเคมี

เรียกว่าเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดโรคหนังศีรษะได้หลายโรคเลยค่ะ โดยที่อาการระคายเคืองจะทำให้เกิดอาการแสบคันและนำไปสู่ปัญหารากผมอักเสบได้ สำหรับสารเคมีที่มีผลต่อการระคายเคืองมักจะอยู่ในผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผมที่มีส่วนผสมรุนแรง รวมถึงมลพิษที่ปะปนอยู่ในอากาศและสิ่งแวดล้อม

4. พฤติกรรมที่ส่งผลกับรากผม

หลายครั้งที่พบว่าคนไข้มีปัญหาสุขภาพหนังศีรษะมีสาเหตุมาจากพฤติกรรมที่ส่งผลต่อรากผม เช่น การรัดผมที่แน่นหรือรวบจนตึงเกินไปเป็นเวลานาน การใช้เครื่องมือจัดแต่งทรงผมที่มีความร้อนสูง และพฤติกรรมที่ละเลยการทำความสะอาดหนังศีรษะ รวมถึงการดูแลรากผมอย่างเหมาะสมก็เป็นสาเหตุรากผมอักเสบได้ค่ะ

อาการและสัญญาณของรากผมอักเสบ

แม้ว่าจะเป็นอาการที่เกิดขึ้นใต้ชั้นผิวหนัง แต่หากเกิดขึ้นแล้วก็มีสัญญาณที่แสดงออกมาให้เราได้ทราบได้ตั้งแต่เพิ่งเริ่มเป็นค่ะ โดยสัญญาณที่แสดงให้เห็นว่ากำลังเผชิญกับอาการรากผมอักเสบ คือ

• อาการคัน มีจุดแดงกระจายหลายจุด และระคายเคืองบนหนังศีรษะ
• อาจเกิดขุยหรือสะเก็ดเกิดขึ้นในบริเวณที่มีอาการคัน
• มีความรู้สึกเจ็บหรือแสบเมื่อสัมผัสที่บริเวณที่มีการอักเสบ
• เกิดตุ่มหนองหรือแผลเปิดบนหนังศีรษะ
• มีผมร่วงในบริเวณที่มีอาการอักเสบของรากผม อาจร่วงเป็นวง หรือร่วงแบบกระจายทั่วบริเวณได้

ผลกระทบต่อสุขภาพเส้นผมเมื่อรากผมอักเสบ

เมื่อรากผมเกิดการอักเสบสิ่งที่ตามมาคือปัญหาที่เกิดขึ้นกับสุขภาพหนังศีรษะ และสุขภาพเส้นผมซึ่งผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการที่รากผมอักเสบที่พบได้บ่อยคือ 4 ข้อนี้ค่ะ

1. การชะลอการเจริญเติบโตของเส้นผม

เมื่อรากผมอักเสบแล้วเซลล์ที่คอยทำหน้าที่ลำเลียงอาหารไปเลี้ยงเส้นผมจะไม่สามารถทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพค่ะ เมื่อเส้นผมขาดสารอาหารก็จะทำให้เกิดการชะลอการเจริญเติบโตของเส้นผม ทำให้เส้นผมมีขนาดเล็กและสั้นลง ท้ายที่สุดแล้วผมจะค่อยๆ หลุดร่วงและไม่เกิดการเจริญเติบโตค่ะ

2. รากผมและรูขุมขนถูกทำลาย

การอักเสบของรากผมหากปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานานโดยไม่รีบหาวิธีรักษารากผมอักเสบ อาจทำให้เกิดความเสียหายแก่รูขุมขน รวมถึงรากผมถูกทำลาย และทำให้เกิดปัญหาผมบาง ศีรษะล้านตามมาได้เลยค่ะ

3. เสี่ยงต่อการเกิดบาดแผลที่หนังศีรษะ

เมื่อรากผมมีปัญหาทำให้สุขภาพหนังศีรษะมีปัญหาตามมาค่ะ ซึ่งบางครั้งก็มาพร้อมกับอาการคัน ยิ่งแกะหรือเกาก็ยิ่งมีความเสี่ยงที่จะเกิดรอยบาดแผลขึ้นตามหนังศีรษะบริเวณที่มีอาการคันได้ค่ะ

4. ความมั่นใจและคุณภาพชีวิตลดลง

สำหรับคนที่มีปัญหารากผมอักเสบเรื้อรังและสะสมเป็นเวลานานจนมีปัญหาผมหลุดร่วง มีอาการคัน เกิดการตกสะเก็ด และเป็นขุย สิ่งเหล่านี้เมื่อเกิดขึ้นแล้วจะมีผลต่อความมั่นใจ และคุณภาพการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไปค่ะ อีกทั้งในคนไข้บางรายอาจมีปัญหาเรื่องสุขภาพจิตร่วมด้วย ทำให้ต้องรักษากันทั้งปัญหาหนังศีรษะและปัญหาด้านสุขภาพใจเลยทีเดียวค่ะ

การวินิจฉัยภาวะรากผมอักเสบ

เพื่อให้แน่ชัดว่าภาวะที่เกิดขึ้นของคนไข้มาจากปัญหารากผมอักเสบ มีวิธีตรวจสอบโดยละเอียดร่วมกับการตรวจสอบจากอาการที่เกิดขึ้น โดยวิธีวินิจฉัยรากผมนั้นหลัก ๆ แล้วจะทำทั้งหมด 3 วิธี

• การวินิจฉัยจากอาการ ภาวะที่เกิดขึ้นร่วมกับอาการคันระคายเคือง หากสงสัยว่าเป็นภาวะรากผมอักเสบหมอจะใช้กล้องส่องขยายเพื่อให้เห็นการอักเสบที่เกิดขึ้นและหาวิธีรักษาที่เหมาะสมค่ะ
• การวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการเป็นวิธีจะช่วยให้เห็นว่ารากผมอักเสบเกิดจากสาเหตุอะไร ซึ่งส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการวินิจฉัยว่าสาเหตุมาจากเชื้อรา หรือเชื้อแบคทีเรีย การเพาะเชื้อจะช่วยตรวจหาต้นตอของปัญหาได้ชัดที่สุด
• กรณีที่มีความจำเป็นจริงๆ เช่น เกิดการลุกลามเป็นวงกว้าง หรือมีการอักเสบที่รุนแรงจนทำให้คนไข้เจ็บแสบและปวดบริเวณที่มีตุ่มแดง กรณีนี้แบบนี้คุณหมอจะทำการตัดชิ้นเชื้อเพื่อใช้ในการวินิจฉัยเพิ่มเติมค่ะ

วิธีการรักษารากผมอักเสบ

เมื่อผ่านการวินิจฉัยแล้วว่ามีปัญหารากผมเกิดการอักเสบ หมอจะหาแนวทางรักษาที่เหมาะกับคนไข้เพื่อบรรเทาอาการและลดความรุนแรงให้เร็วที่สุด ทั้งนี้การรักษาก็สามารถเลือกรักษาได้ทั้ง 3 วิธีต่อไปนี้ โดยขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ

1. การรักษาทางการแพทย์

กรณีที่คนไข้มีการอักเสบมากการรักษาด้วยวิธีทางการแพทย์จะช่วยให้เห็นผลลัพธ์ได้ดีที่สุดค่ะ โดยการให้ยาปฏิชีวนะสำหรับการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส หรือหากเป็นสาเหตุมาจากเชื้อราก็จะต้องใช้ยาต้านเชื้อรา แต่หากมีภาวะของภูมิคุ้มกันผิดปกติทางหมอจะให้ยากดภูมิคุ้มกันเพื่อลดการอักเสบของรูขุมขนค่ะ

2. การรักษาด้วยวิธีธรรมชาติ

การรักษาด้วยวิธีธรรมชาติสำหรับกรณีที่คนไข้ไม่ได้มีอาการระคายเคืองมาก หรือยังไม่ได้อยู่ในภาวะที่เริ่มลุกลามในหลายจุด ซึ่งวิธีนี้สำหรับใช้การประคบด้วยน้ำอุ่นๆ หรือน้ำมันหอมระเหยที่มีคุณสมบัติช่วยต้านการอักเสบช่วยลดอาการคันระคายเคืองได้ แต่ก็ต้องทำร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น หลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้ผมร่วง เสริมการทานอาหารที่มีคุณสมบัติช่วยต้านการอักเสบ อาหารที่ช่วยบำรุงเส้นผมโดยมีสารอาหารจำเป็นอย่าง โปรตีน สังกะสี และวิตามินบี

3. การดูแลและรักษาด้วยตัวเอง

กรณีที่ไม่มีความรุนแรงจนเกิดผมหลุดร่วง สามารถดูแลตัวเองได้จากที่บ้านเลยค่ะ ด้วยการทำความสะอาดหนังศีรษะอย่างเหมาะสมไม่สระผมด้วยการเกาที่รุนแรง และเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผมที่มีความอ่อนโยน หลีกเลี่ยงยาสระผมที่มีสารเคมี เช่น ซิลิโคน น้ำหอม และ SLS รวมถึงการจัดแต่งทรงผมที่ไม่ใช้ความร้อนสูง

การป้องกันรากผมอักเสบ

แม้ว่าปัญหารากผมเมื่ออักเสบแล้วจะสามารถรักษาได้ แต่การป้องกันก็เป็นวิธีที่ดีกว่าค่ะ ซึ่งการดูแลรากผมอยู่เสมอคือวิธีที่ช่วยป้องกันรากผมอักเสบได้ดีที่สุดค่ะ โดยสามารถทำได้ด้วยการรักษาสุขภาพอนามัยของหนังศีรษะทั้งการสระผมเพื่อรักษาความสะอาด การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยบำรุงและให้อาหารแก่เส้นผม การดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงพร้อมลดความเครียด ที่สำคัญคือการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อเป็นการบำรุงรากผมให้แข็งแรงอยู่เสมอค่ะ

สรุปปัญหารากผมอักเสบ สัญญาณเตือนให้เริ่มดูแลสุขภาพ

รากผมอักเสบแม้ว่าจะเป็นปัญหาที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพหนังศีรษะ และเป็นต้นตอให้เกิดโรคหนังศีรษะได้อีกหลายชนิด แต่เมื่อลองดูจากสาเหตุกันจริงๆ แล้ว รากผมที่เกิดการอักเสบนั้นสามารถเกิดขึ้นได้จากปัญหาสุขภาพร่างกายและจิตใจได้ ดังนั้นเมื่อรากผมเริ่มมีการอักเสบนอกจากจะต้องดูแลรากผมอย่างจริงจังแล้ว ยังต้องหันกลับมาสำรวจตัวเองกันด้วยว่ากำลังมีความเครียดสะสม หรือมีโรคแฝงอื่นๆ อยู่หรือไม่ เพราะบางทีนี่อาจเป็นสัญญาณเตือนให้เริ่มต้นดูแลสุขภาพอย่างจริงจังก็เป็นได้ค่ะ

คำถามที่พบบ่อย (FAQs)